Leven met een trage schildklier (hypothyreoïdie): actuele inzichten, diagnostiek en effectieve behandeling

Heeft u een te langzaam werkende schildklier door de ziekte van Hashimoto, een schildklieroperatie, of behandeling met radioactief jodium? Dan moet u waarschijnlijk uw hele leven pillen met schildklierhormoon gebruiken. Schildklierhormoon, ook wel levothyroxine genoemd, is een tablet die eenmaal per dag moet worden ingenomen. In uw bloed kan worden gecontroleerd of u goed bent ingesteld.

Prevalentie in de algemene bevolking

Hypothyreoïdie, een aandoening waarbij de schildklier onvoldoende hormonen produceert, komt veel voor in Nederland. De geschatte prevalentie is ongeveer 24 per 1.000 patiënten, wat neerkomt op 2,4% van de bevolking. Uit een grootschalige studie in het oosten van Nederland zijn de volgende cijfers naar voren gekomen:

Manifeste hypothyreoïdie: 0,4% van de bevolking.

Subklinische hypothyreoïdie: 4,0% van de bevolking (Hoogendoorn et al., 2006).

Deze cijfers tonen aan dat subklinische hypothyreoïdie aanzienlijk vaker voorkomt dan de manifeste vorm.

Geslachtsverschillen en autoimmuniteit

Hypothyreoïdie komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Dit verschil wordt deels verklaard door de hogere prevalentie van schildklier-peroxidase antistoffen (TPOAbs) bij vrouwen:

TPOAbs komen vaker voor bij vrouwen (18,5%) dan bij mannen (8,6%) (Hoogendoorn et al., 2006).

De aanwezigheid van TPOAbs is geassocieerd met abnormale TSH-waarden, wat wijst op een verhoogd risico op schildklierdisfunctie (Madariaga et al., 2014).

Hypothyreoïdie bij kinderen en pasgeborenen

Congenitale hypothyreoïdie (CH) komt voor bij ongeveer 1 op de 3.000 pasgeborenen in Nederland (Spaans et al., 2021).

Het Nederlandse neonatale screeningsprogramma (hielprikscreening) voor CH is zeer effectief, met een hoge participatiegraad en verbeterde sensitiviteit en specificiteit door de jaren heen (Stroek et al., 2018).

Kinderen met type 1 diabetes mellitus (T1DM) hebben een significant hoger risico op het ontwikkelen van schildklieraandoeningen, waaronder hypothyreoïdie. Meisjes hebben hierbij 24 keer meer kans dan jongens zonder diabetes (Spaans et al., 2021).

Trends en ontwikkelingen

Onderzoek uit Noorwegen, een land met een vergelijkbare jodiumstatus als Nederland, toont een interessante trend:

De prevalentie van onbehandelde manifeste en subklinische hypothyreoïdie is in de loop der tijd significant afgenomen.

Deze afname wordt toegeschreven aan frequentere schildklierfunctietests en behandeling (Åsvold et al., 2013).

Diagnostiek en behandeling

De diagnose van hypothyreoïdie wordt primair gesteld via bloedonderzoek, waarbij de volgende parameters worden gemeten:

TSH (thyroid stimulating hormone).

Vrij T4 (fT4).

Bij subklinische hypothyreoïdie is de TSH-waarde verhoogd, terwijl de vrij T4-waarde nog binnen de normale grenzen valt. Deze vorm kan subtielere symptomen geven, maar vereist in sommige gevallen toch behandeling, vooral bij risicofactoren zoals hartziekten of zwangerschap.

Wanneer u levothyroxine gebruikt, betekent goed ingesteld zijn dat uw jodiumspiegel binnen bepaalde grenzen ligt en dat u zich goed voelt, met minder vermoeidheid en meer energie. Toch is dat vaak niet zo, en blijft de vermoeidheid aanhouden. In dat geval moet de medicatie worden aangepast.

In de meeste gevallen wordt een te traag werkende schildklier door huisartsen behandeld. Soms, omdat de klachten niet verdwijnen, wordt u doorverwezen naar een internist-endocrinoloog, een specialist binnen de interne geneeskunde die zich bezighoudt met hormonen en stofwisseling.

Bij medi-call hebben wij veel ervaring met de behandeling van een traagwerkende schildklier. Wij nemen de tijd om naar u te luisteren en een advies op maat te geven. Zo kunt u stoppen met uw zorgen over uw gezondheid en snel weten waar u aan toe bent.

Leeftijdsgebonden veranderingen

Onderzoek in het oosten van Nederland heeft aangetoond dat de schildklierfunctie verandert met de leeftijd:

Serum TSH neemt geleidelijk af met de leeftijd.

Na de leeftijd van 60 jaar neemt serum FT4 toe, mogelijk door schildklierautonomie als gevolg van langdurige borderline voldoende jodiuminname (Hoogendoorn et al., 2006).

Conclusie en implicaties

Hypothyreoïdie blijft een belangrijk gezondheidsprobleem in Nederland, met name de subklinische vorm. De effectieve screening van pasgeborenen en de toegenomen aandacht voor schildklierfunctietests hebben bijgedragen aan vroegere detectie en behandeling. Desondanks blijft waakzaamheid geboden, vooral bij risicogroepen zoals vrouwen, ouderen en patiënten met andere auto-immuunaandoeningen.

Voor optimale zorg is het essentieel dat zorgverleners op de hoogte blijven van de nieuwste inzichten in prevalentie, diagnostiek en behandeling van hypothyreoïdie. Verder onderzoek naar de oorzaken en gevolgen van subklinische hypothyreoïdie kan bijdragen aan verbeterde behandelstrategieën en patiëntenzorg.

Referenties

Åsvold, B. O., Bjøro, T., Vatten, L. J. (2013). Changes in the prevalence of hypothyroidism: the HUNT Study in Norway. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 98(3), 1026-1032.

Hoogendoorn, E. H., Hermus, A. R., de Vegt, F., Ross, H. A., Verbeek, A. L., Kiemeney, L. A., ... & Swinkels, D. W. (2006). Thyroid function and prevalence of antithyroperoxidase antibodies in a population with borderline sufficient iodine intake: influences of age and sex. Clinical Chemistry, 52(1), 104-111.

Madariaga, A. G., Palacios, S. S., Guillén-Grima, F., Galofré, J. C. (2014). The incidence and prevalence of thyroid dysfunction in Europe: a meta-anal

ysis. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 99(3), 923-931.

Mendes, D., Alves, C., Silverio, N., & Jesuino, R. (2019). Prevalence of undiagnosed hypothyroidism in Europe: a systematic review and meta-analysis. Thyroid Research, 12(1), 14.

Spaans, E., Rijken, M., Gort, M. (2021). Thyroid disease in children with type 1 diabetes mellitus: a nationwide population-based study. Pediatric Diabetes, 22(3), 456-462.

Stroek, K., Peeters, R. P., van Trotsenburg, A. S. P. (2018). Evaluation of newborn screening for congenital hypothyroidism in the Netherlands: a population-based cohort study. European Journal of Endocrinology, 179(5), 267-276.